Leczenie ortodontyczne przy użyciu stałego aparatu nie kończy się z chwilą usunięcia go z zębów. Ostatnim etapem, który ma zapobiec powrotowi zębów do swoich pierwotnych pozycji, jest retencja. Jak wygląda aparat retencyjny i na czym polega terapia retencyjna?
Etapy leczenia ortodontycznego
Leczenie ortodontyczne dorosłych pacjentów jest złożone i wymaga cierpliwości – na rezultaty zwykle trzeba czekać kilka lat. Biorąc pod uwagę cały proces leczenia, wyodrębnić można jego trzy główne etapy. Są to:
1. Konsultacja ortodontyczna
W czasie pierwszych wizyt w gabinecie ortodontycznym pacjent otrzymuje informacje o rozpoznanej wadzie zgryzu. Ortodonta przeprowadza wywiad, badanie oraz pobiera wyciski do modeli diagnostycznych. Są one potrzebne do opracowania ścieżki leczenia. Ta z kolei musi uwzględniać nie tylko ułożenie zębów, ale również relację szczęki do żuchwy. Jedynie poprzez całościowe spojrzenie na zgryz możliwe jest uzyskanie oczekiwanych rezultatów leczenia ortodontycznego. Poza wyprostowaniem zębów ma ono wyeliminować też niepożądane objawy, np. bóle głowy.
Aparatu ortodontycznego nigdy nie zakłada się na pierwszej wizycie. Założenie aparatu stałego musi być poprzedzone przygotowaniem zębów. W tym celu wykonuje się m.in. zabieg higienizacji.
2. Założenie aparatu ortodontycznego
Drugim etapem leczenia ortodontycznego jest założenie aparatu. U dorosłych pacjentów jest to aparat stały. W tym czasie pacjent pozostaje pod stałą opieką ortodonty, gdyż konieczne jest monitorowanie procesu leczenia. Służą temu kolejne wizyty kontrolne. O ich częstotliwości decyduje lekarz. Na każdej takiej wizycie sprawdza on postępy leczenia oraz – w razie konieczności – zmienia gumki ortodontyczne (gdy korekta zgryzu odbywa się przy użyciu zwykłego aparatu).
Jak często trzeba stawiać się na wizyty kontrolne w czasie leczenia ortodontycznego? W przypadku metalowego aparatu ortodontycznego nie rzadziej niż co 4 tygodnie.
3. Retencja – leczenie retencyjne
To ostatnia faza leczenia ortodontycznego. Współczesna ortodoncja jest w stanie skorygować różne wady zgryzu, ale pozostaje jeszcze kwestia utrzymania efektu. W tym celu stosuje się aparat retencyjny. Kiedy nosi się aparat retencyjny? Pacjent zaczyna użytkować aparat retencyjny tuż po usunięciu z zębów stałego aparatu ortodontycznego. Kluczowe jest sześć pierwszych miesięcy – w tym okresie istnieje największe ryzyko, że dojdzie do nawrotu wady.
O tym, jak ważna jest retencja, świadczą wyniki przeprowadzonych badań. Wynika z nich, że u 40 do 90 proc. pacjentów, którzy zlekceważyli leczenie retencyjne, po 10 latach od zakończenia leczenia ortodontycznego zaobserwowano zmiany wymagające ponownej interwencji ortodonty.
Czym jest retencja zębów?
Retencja zębów to finalny etap leczenia ortodontycznego, zwany także leczeniem stabilizującym. Celem retencji jest stabilizacja osiągniętych w czasie leczenia ortodontycznego rezultatów – optymalnego ułożenia wyrostków zębodołowych (w których osadzone są zęby) oraz zwarcia między szczęką a żuchwą. Od tego, czy pacjent przejdzie terapię retencyjną, zależy to, jak długo utrzymają się uzyskane efekty.
Współcześnie retencja polega na zastosowaniu aparatów retencyjnych. W odróżnieniu jednak od zwykłych aparatów ortodontycznych nie są one zauważalne dla innych osób, a dla pacjenta korzystanie z nich jest mniej uciążliwe.
Na czym polega leczenie retencyjne i dlaczego jest istotne?
Leczenie retencyjne jest niezbędne, gdyż zęby mają naturalną tendencję do przesuwania się. Jest to naturalny proces fizjologiczny występujący również u osób, które nie wymagają leczenia ortodontycznego. Nie jest to jednak jedyny powód, dla którego stosuje się aparaty retencyjne. Po zdjęciu aparatu stałego tkanki miękkie w dalszym ciągu podlegają przebudowie. Dodatkowo działają na nie siły wywierane m.in. przez mięśnie języka. Z tego względu konieczne jest zniwelowanie wpływu niekorzystnych czynników na już skorygowany zgryz. Służy do tego właśnie aparat retencyjny – zapobiega on powrotowi zębów na swoje pierwotne pozycje.
Pacjenci, którzy rozpoczynają leczenie ortodontyczne, często pytają, czy aparat retencyjny wyprostuje zęby. Nie – to zadanie dla aparatu ortodontycznego. Retencja to nie ortodoncja – terapia retencyjna ma jedynie utrzymać uzyskane wyniki.
Rodzaje aparatów retencyjnych
Aparaty retencyjne (retainery) można podzielić, biorąc pod uwagę różne czynniki, w tym sposób ich noszenia. W ten sposób wyróżnia się stałe i ruchome aparaty retencyjne.
Jak wskazuje nazwa, stały aparat retencyjny mocowany jest na stałe do powierzchni zębów. Ma on jednak niewiele wspólnego ze stałym aparatem ortodontycznym – budową przypomina prosty drut. W zależności od tego, jak długo pacjent będzie z niego korzystał, może on zostać:
- Przyklejony do wybranych zębów od strony wewnętrznej. Ten sposób praktykuje się, gdy retencja ma trwać od kilku miesięcy do kilku lat.
- Umieszczony w wypreparowanym w szkliwie rowku. To rozwiązanie ma zastosowanie, gdy aparat retencyjny jest potrzebny dożywotnio.
Drugi sposób podyktowany jest praktycznością. Tak umieszczony aparat retencyjny nie odklei się, nie ma też obawy, że z czasem zacznie się on ścierać.
Leczenie retencyjne może być też prowadzone przy użyciu ruchomego aparatu retencyjnego. Wówczas pacjent otrzymuje wskazówki co do tego, jak często powinien z niego korzystać. Wyjmowany retainer ma tę zaletę, że utrzymanie go w czystości jest proste i nie zajmuje wiele czasu.
Ile kosztuje aparat retencyjny? Retainer jest tańszy niż aparat ortodontyczny. W Orto Magic stały aparat retencyjny to koszt 350 zł.
Ile trwa leczenie retencyjne?
Pacjenci często pytają, ile trwa terapia retencyjna. Na to pytanie trudno odpowiedzieć jednoznacznie, gdyż długość leczenia retencyjnego jest uzależniona od wielu czynników. Szczególne znaczenia mają:
- Rodzaj wady – w przypadku niektórych wady zgryzu ortodonta musi współpracować z chirurgiem szczękowo-twarzowym.
- Wiek pacjenta – im starszy jest pacjent, tym bardziej zaawansowana może być wada zgryzu.
- Stan przyzębia i obecność zębów mądrości.
- Nawyki pacjenta, które mogą mieć wpływ na ustawienie zębów.
- Układ i działanie mięśni policzków czy języka.
Orientacyjnie można powiedzieć, że u dorosłych pacjentów etap retencji trwa co najmniej 5 lat. W tym czasie pozostają oni pod opieką ortodonty, chociaż wizyty odbywają się rzadziej niż podczas leczenia ortodontycznego. U niektórych pacjentów leczenie retencyjne musi trwać do końca życia.
